Co każdy menedżer powinien wiedzieć o finansach swojej firmy?

Współczesne przedsiębiorstwa funkcjonują w coraz dynamiczniej zmieniającym się otoczeniu. Procesy globalizacyjne oraz rozwój technologii, prowadzą do zaostrzenia się walki konkurencyjnej między podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą. Przetrwanie w takich warunkach wymaga ciągłej analizy szans i zagrożeń pojawiających się w otoczeniu oraz dostosowywania się do zmieniających się warunków zewnętrznych. Konieczne jest również permanentne oraz rzetelne kontrolowanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Analizę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa w pewnym uproszczeniu można sprowadzić do oceny rentowności oraz oceny ryzyka niewypłacalności, czyli ryzyka utraty płynności finansowej. To dwa obszary przedsiębiorstwa, które w sposób szczególny powinny być monitorowane przez zarządzających.

Ocena rentowności

Pierwszy z wyżej wymienionych wskaźników czyli ocena rentowności przedsiębiorstwa pozwala przede wszystkim udzielić odpowiedzi na pytanie czy osiągane przez przedsiębiorstwo korzyści finansowe najczęściej definiowane jako zyski, umożliwiają realizowanie oczekiwanej stopy zwrotu. W celu pomiaru tak zdefiniowanej rentowności najczęściej stosuje się wskaźnik rentowności kapitałów własnych, który można opisać następującą formułą:

ROE=WF/KW

gdzie:
ROE – rentowność kapitału własnego,
WF – wynik finansowy netto,
KW – wartość kapitału własnego.

Rentowność kapitałów własnych jest uważana za jeden z podstawowych wskaźników oceny opłacalności przedsiębiorstwa. Dlatego, że mierzy korzyści uzyskane przez właścicieli, którzy w gospodarce rynkowej decydują o istnieniu przedsiębiorstwa^[1]. Wyższa wartość wskaźników rentowności kapitałów własnych oznacza wyższą stopę zwrotu z zainwestowanych przez właścicieli kapitałów. Biorąc pod uwagę istotność tego wskaźnika, menedżerowie zarządzający przedsiębiorstwem powinni znać jego wartość oraz być w stanie ocenić czy jego wartość jest na poziomie co najmniej oczekiwanym przez właścicieli. Zarządzający powinni mieć również świadomość, że posiadają szeroki zakres instrumentów, którymi mogą wpływać na wartość rentowności kapitałów własnych. Wśród nich przede wszystkim należy wskazać:

• optymalizację kosztów przedsiębiorstwa (np.: poprzez analizę zasadności ponoszenia wybranych kosztów; lub poprzez weryfikację cen dostawców);
• zarządzanie rentownością produktów i usług poprzez intensyfikację sprzedaży produktów i usług bardziej rentownych i eliminację tych o niższej rentowności;
• zwiększanie rotacji aktywów rzeczowych, co oznacza intensyfikację wykorzystania aktywów posiadanych przez przedsiębiorstwo;
• eliminację aktywów, których rotacja jest zbyt niska lub których pracę można zastąpić tańszym outsourcingiem pewnych procesów;
• zarządzanie kapitałem obrotowym (optymalizacja poziomów zapasów, należności oraz zobowiązań handlowych);
• pozytywny efekt dźwigni finansowej – finansowanie w pewnym zakresie działalności przedsiębiorstwa kapitałami obcymi.

Przedstawiane powyżej działania mają charakter ogólny. Stanowią one podstawowy zakres obszarów, w których menedżerowie zarządzający przedsiębiorstwami powinni poszukiwać wzrostu opłacalności prowadzonej przez firmy działalności gospodarczej.

Wypłacalność finansowa

Drugim obszarem finansowanym, który powinien podlegać szczególnej ocenie menedżerskiej jest perspektywa wypłacalności finansowej przedsiębiorstwa. Ocena płynności finansowej powinna stanowić jeden z podstawowych obszarów zainteresowania kadry menedżerskiej przedsiębiorstwa. Utrata płynności finansowej, rozumiana jako brak zdolności do spłaty bieżących zobowiązań, może oznaczać wstrzymanie dostaw do przedsiębiorstwa. W efekcie może doprowadzić do jego bankructwa. 

Dla celów oceny płynności finansowej można stosować poniższe wskaźniki:

• ­wskaźnik bieżącej płynności – stanowi stosunek między wartością aktywów obrotowych (czyli aktywów łatwo wymienialnych na środki pieniężne) a wartością zobowiązań krótkoterminowych (czyli zobowiązania, których nieuregulowanie w terminie, może skutkować wstrzymaniem dostaw do przedsiębiorstwa);
• ­wskaźnik szybkiej płynności – stanowiący stosunek między wartością należności i środków pieniężnych a wartością zobowiązań krótkoterminowych;
• ­wskaźnik wypłacalności środkami pieniężnymi – stanowiący stosunek między wartością należności i środków pieniężnych a wartością zobowiązań krótkoterminowych.

Każdy z wyżej wymienionych wskaźników może pomóc w ocenie ryzyka wystąpienia problemów z terminowym regulowaniem zobowiązań. W zakresie oceny wypłacalności finansowej warto również przyglądać się poziomowi zadłużenia przedsiębiorstwa. Generalnie, im jego poziom jest wyższy, tym teoretycznie bardziej prawdopodobne może być wystąpienie sytuacji, w której przedsiębiorstwo będzie miało problem z obsługą długu. Jednocześnie należy podkreślić, że pełniejszy obraz, ewentualnych problemów ze spłatą długu można uzyskać analizując relację między generowanymi przez przedsiębiorstwo strumieniami środków pieniężnych a obciążeniami finansowymi związanymi z obsługą finansowania dłużnego.

Podsumowanie

Osoby zarządzające przedsiębiorstwem powinny być szczególnie wyczulone na ocenę rentowności oraz wypłacalności finansowej przedsiębiorstwa. W rzeczywistości oceny tych dwóch obszarów można dokonywać za pomocą kilku nieskomplikowanych wskaźników. Odpowiednia ich analiza i interpretacja ułatwi zidentyfikowanie potencjalnych zagrożeń związanych ze spadkiem rentowności oraz wypłacalności. Analiza historycznych wartości tych wskaźników może również dostarczyć odpowiedzi dotyczących zasadności podejmowanych w przeszłości decyzji oraz stosowanych strategii działania.

­[1] Wędzki D., Analiza finansowa sprawozdania finansowego. Tom 2 Wskaźniki finansowe, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Kraków 2009, str. 387.

Skorzystaj z pakietu szkoleń finansowych

– Finanse dla Zarządów, Dyrektorów i Menedżerów niefinansistów cz. 1 – Jak poprawić wyniki finansowe firmy?
Finanse dla Zarządów, Dyrektorów i Menedżerów niefinansistów cz. 2 – Planowanie przepływów i ocena projektów inwestycyjnych